Vefatının 505. Yılında Abdürrahim Tirsî ve Divan’ı Vefatının 505. Yılında Abdürrahim Tirsî ve Divan’ı

Bu yol Allah buyruğudur bu yol Muhammed yoludur

Hak buyruğun gözlediler Muhammed’i izlediler

Dünyada en yaygın üç tarikattan biri olan Kâdiriyye’nin tarihi 1166 yılında Bağdat’ta vefat eden Abdülkâdir Geylânî ile başlar. Selçuklular dönemiyle beraber tohumları atılan bu gönül yolu, Osmanlı yüzyıllarında Asya, Afrika ve Anadolu üzerinden Avrupa topraklarına kadar uzanmıştır. Dolayısıyla bu tarikata mensup kadirihânelerde yetişen dervişlerin kaleminden çıkan manzum ve mensür yüzlerce binlerce eser vardır.

Bu yolun Osmanlı başkenti Bursa’daki tarihi ise Hacı Bayram Veli’nin yönlendirmesiyle Hama’da bulunan Geylânî’nin torunlarından Hüseyin Hemevî’nin dergâhında seyrusülükünü tamamlayan Eşref b. Ahmed’in oğlu1 Eşrefoğlu Abdullah Rûmî ile başlar. Dergâhını İznik’te kuran Eşrefzâde’nin, sohbet ve zikir halkasına katılanlara neler söylediğini, hangi uslupla nasıl söylediğini merak edenler onun nesir olarak Müzekki’n-nufus2, ve Tarikatnâme’ye3 şiir olarak da Divan’ına4 bakmaları gerekmektedir.

İşte mürşidiyle ilgili bazı düşüncelerinin şiir şekliyle ifadesi

YÂR EŞİĞİNDE

Dost verdi derdi mürşide saldı

Mürşide erdim düşmanım bildim

Abdürrahim-i Tirsî’nin canı

EŞREFZÂDE GÜLÜ

Bülbülüm feryâd iderem gülüne Eşrefzâde’nin

Bu Abdürrahim-i Tirsî aşk deryasının bahrisi

ONUN SÖZLERİ

Dostum Eşrefoğlu Rûmî yüzündendir Allah nuru

Bu Abdürrahim-i Tirsî onun için söyler sözü

Daha sonraki yıllarda önce Bursa’da sonra İstanbul ve Balkanlarda açılan Kâdirî-Eşrefî dergâhları, yüzyılımıza kadar faaliyetlerini sürdürmüş tasavvufî zevkın topluma aktarılmasına bereketli bir zemin teşkil etmişlerdir.5

Emine Aydoğmuş Yüce’nin Ekim 2025’de yayınladığı Divan’ın6 ilk şiirinin ilk ve son beyti şöyledir:

İrelüm Mevlâ katına ki dâ’im bâkîdür Mevlâ

Seni çün Hakka yiltedi sözi hakdur kabul eyle

Kadiriyye’nin Osmanlı coğrafyasında yaygın olan iki kolu vardır. Eşrefiyye ve Rumiyye. Eşrefiyye’nin piri 1469 da vefat eden Eşrefoğlu Rûmî olup kabri İznik’tedir. Rumiyye’nin piri 1631 de vefat eden Kastamonu’lu İsmail Rûmî. Kabri İstanbul Tophane’dedir.

Sen kavîsin doğru râha çek bizi yâ Rabbenâ

İlla bakar lütfuna key yalvarur yâ Rabbenâ

Suçumdan geç beni affet meded senden yâ İlâhî

Sana varmağa yüzüm yok meded senden yâ İlâhî

Senin fikr u hayalinle dolu gönlüm dolu Allah