İngiliz astronom Richard Carrington, 1859’da Jüpiter büyüklüğünde bir güneş lekesinden yayılan devasa bir patlamayı gözlemlemişti. Bu olay, kayıtlara geçen en güçlü güneş patlaması olarak biliniyor ve “Carrington Olayı” olarak anılıyor. O dönemde haftalar süren manyetik fırtınalar Dünya genelinde kutup ışıklarını tetiklemiş, telgraf hatlarını yakmıştı.
ESA’nın Almanya’daki Avrupa Uzay Operasyonları Merkezi’nde yaptığı tatbikat simülasyonları, böyle bir olayın günümüzde çok daha yıkıcı sonuçlar doğuracağını gösterdi. Çünkü modern yaşam, iletişimden navigasyona kadar uzanan binlerce uyduya bağımlı durumda.
“ALÇAK YÖRÜNGEDEKİ UYDULAR BİLE GÜVENDE OLMAZDI”
ESA uzmanı Jorge Amaya, “Güneşten gelen muazzam enerji akışı, yörüngedeki tüm uydulara zarar verebilir. Alçak yörüngedeki uydular bile güvende olmazdı” dedi. Simülasyonda, X45 şiddetinde bir güneş patlamasının ardından Dünya’ya saatte 7 milyon kilometre hızla ulaşan koronal kütle atımı (CME) senaryosu işlendi.
Böylesi bir fırtına, uyduların yön bulma sistemlerini bozabilir, atmosferi şişirerek sürtünmeyi yüzde 400’e kadar artırabilir ve yüzlercesini yörüngeden çıkararak atmosfere düşmelerine yol açabilir.
Benzer bir olayın küçük ölçekli versiyonu, Mayıs 2024’te yaşanmış ve ABD’deki GPS sistemlerinde büyük arızalara neden olmuş, çiftçilere yaklaşık 500 milyon dolarlık zarar vermişti. Ancak Carrington benzeri bir fırtınanın vereceği zararın trilyonlarca doları bulacağı tahmin ediliyor.
“NE ZAMAN YAŞANACAĞI ÖNEMLİ”
ESA operasyon uzmanı Gustavo Baldo Carvalho, “Bu olayın yaşanıp yaşanmayacağı değil, ne zaman yaşanacağı önemli” diyerek hazırlık tatbikatlarının hayati olduğunu vurguladı.
Bilim insanları, Carrington düzeyinde bir güneş fırtınasının ortalama her 500 yılda bir meydana geldiğini ve bu yüzyıl içinde gerçekleşme olasılığının yüzde 12 civarında olduğunu belirtiyor.
Amaya ise, “Gerçek etkisini yalnızca yaşandığında anlayacağız. Ama hazırlıklı olmazsak, bu kez sadece teknolojimiz değil, tüm iletişim altyapımız çöker” dedi.
Kaynak: NTV
