Zeka düzeyi yüksek canlılar olan yunuslar, grup halinde çalışabiliyor, birbirlerine yeni beceriler öğretebiliyor ve kendilerine has seslerle iletişim kuruyor.
Bilim insanları bu hayvanların çıkardığı ıslık ve tıklama gibi seslerle “birbirlerine ne anlattıklarını” uzun zamandır çözmeye çalışıyor.
Wild Dolphin Project (WDP) adlı kâr amacı gütmeyen kuruluş Bahamalar’daki Atlantik benekli yunusları 40 yıl boyunca takip ederek geniş bir ses ve video kaydı arşivi oluşturdu. Araştırmacıların bunlar üzerinde yaptığı analizler, yunusların birbirlerini çağırırken isim görevi gören ıslıklar kullandığını, kur yaparken veya kavga ederken çıkardıkları sesleri gözler önüne serdi.
YAPAY ZEKA MODELLERİ İLETİŞİM KURMAYI SAĞLIYOR
Independent Türkçe’de yer aldığı gibi bilim insanları bu memelilerle iletişim kurmanın teoride mümkün olduğunu düşünse de bugüne kadar yeterli teknolojik gelişme sağlanmamıştı. Ancak OpenAI’ın ChatGPT’si ve Google’ın Gemini’ı gibi geniş dil modellerinin geliştirilmesi işleri değiştirdi.
Bu dil modellerinin arkasındaki mekanizmanın, yunusların konuşmalarını anlamak için kullanılıp kullanılmayacağını merak eden WDP, Google ve Georgia Teknoloji Enstitüsü’yle işbirliği yaparak ellerindeki geniş arşivi onlara sundu.
Nihayetinde ortaya Gemini’ın sistemiyle çalışan DolphinGemma adlı yapay zeka modeli çıktı.
Gemini ve ChatGPT gibi modeller eğitim sırasında bir cümlede, bir sözcükten sonra hangi sözcüğün geleceğini tahmin etmeye çalışıyor. Büyük bir veri setiyle eğitilen bu araçlar doğru tahmini yapana kadar süreç devam ediyor. En iyi eğitim süreçlerinden geçen modeller bu sayede insanlar gibi cümleler üretebiliyor.
DolphinGemma da bunun aynısını yunus sesleriyle yapıyor. Model, önce ses girdilerini alıp yorumluyor ve peşinden gelecek muhtemel sesleri tahmin ediyor.
Bu tahminleri yürütmesi için 400 milyon parametre içeren DolphinGemma, nispeten küçük bir geniş dil modeli. Örneğin ChatGPT 4, 1,76 trilyon ve GPT 3 de 175 milyar parametre içeriyor.
Google, DolphinGemma’nın WDP’nin araştırmalarında kullandığı Pixel telefonlarda çalışabildiğini ifade ediyor.
Bu yaz başlaması planlanan çalışmalarda araştırmacılar modeli kullanarak ses kalıplarını belirlemeyi, yunusların iletişimindeki gizli yapıları ve belki de anlamları ortaya çıkarmayı umuyor. Nihayetinde bu verilere dayanarak bir sözlük oluşturulması amaçlanıyor.
Bilim insanları ayrıca karşılıklı iletişim kurabilmek için CHAT adlı bir sistem de geliştirdi. Bu su altı bilgisayarının amacı, yunuslarla ortak bir kelime dağarcığı oluşturmak.
Ekip, CHAT’in yarattığı yapay ıslıkları, yunusların hoşlandığı belirli nesnelerle ilişkilendirilmeyi hedefliyor. Bilim insanları yunusların zaman içinde bu nesneleri isterken, CHAT’in ürettiği ve normalde kullanmadıkları sesleri çıkarmaya başlayacağını umuyor.
Nihai hedef, eğer gerçekten böyle bir şey varsa, yunusların dilini konuşmak. Bunun gerçekleşmesi için bilim insanlarının önünde uzun bir yol var ancak geniş dil modelleri süreci epey hızlandırabilir.
Kaynak Cumhuriyet
