Bugün Mısır’da yapılacak uluslararası zirve, sadece Gazze’de sağlanan ateşkesin kalıcı barışa dönmesi açısından değil aynı zamanda Ortadoğu’nun geleceğini belirlemesi yönüyle de büyük önem taşıyor.
ABD Başkanı Donald Trump, sabah saatlerinde İsrail’e yapacağı kısa bir ziyaretin ardından öğleden sonra Mısır’ın Şarm el-Şeyh kentine geçecek ve Mısır Devlet Başkanı Abdel Fettah el-Sisi ile Ortadoğu zirvesinin eş başkanlığını yapacak.
Zirvenin amacının “Gazze Şeridi’ndeki savaşı sona erdirmek, Orta Doğu’ya barış ve istikrar getirme çabalarını artırmak ve bölgesel güvenlik ve istikrarın yeni bir aşamasını başlatmak” olduğu Kahire’nin yaptığı açıklamada yer aldı.
Zirveye aralarında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yanı sıra önde gelen Müslüman ve Avrupalı ülkelerden 20’den fazla liderin katılması öngörülüyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, AB Konsey Başkanı Antonio Costa da zirvede yer alacak. Zirveye İsrail ve Hamas’ın katılmayacağı, başta Trump olmak üzere diğer katılımcıların barış planına imza koyacakları kaydedildi. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın da Şarm el-Şeyh’te olması bekleniyor.
Mısır zirvesi, “ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Çatışmasını Sonlandıracak Kapsamlı Planının” ilk aşamasının yani rehine takasının tamamlanmasını da içeren ilk aşamanın tamamlanmasının hemen ardından yapılacak.
Trump’ın Mısır’daki zirve aracılığıyla göreve geldiğinden bu yana oluşturmaya çalıştığı “barışı sağlayan lider” imajının altını çizmesi, Ortadoğu’ya barış getiren lider olarak kendini tanımlamaya çalışacağı öngörülüyor.
GÜNDEM PLANIN UYGULANMASI
Zirvenin ilk amacı Trump’ın adıyla anılan planın geri kalan maddelerinin uygulanması. 20 maddelik planda uygulanması açısından zorluk yaratması beklenen önemli unsurlar bulunuyor. Bunlar arasında Hamas’ın silahsızlandırılması, Gazze yönetiminden uzaklaştırılması ve komşularına tehdit olmayacağı yönünde garantilerin sağlanması yer alıyor.
Trump planına göre, bölge ülkeleri Hamas’ın bundan sonra İsrail’e dönük eylemlerde bulunmayacağı garantisini de verecekler. Aynı şekilde Trump da Ortadoğu liderlerine İsrail’in saldırmayacağı güvencesini veriyor.
Uluslararası İstikrar Gücü’nün (USG) oluşturulması, Filistin güvenlik güçlerinin eğitimi gibi süreçler de zirvede ele alınacak. USG’nin Hamas’ın silahsızlandırılmasında ve Filistin’in polis gücünün eğitilmesi açısından önemli bir rol oynaması öngörülüyor. Filistin polis gücünün oluşturulmasında Mısır ve Ürdün’e önemli görev düşüyor.
USG’nin yapısı, görev tanımı ve kapsamı gibi teknik modalitelerle ilgili ilk görüşme geçen hafta Paris’te yapılmıştı. Bugün Mısır’da devamının gelmesi ve belki zirveye katılan liderlerin, başta USG’ye katılım olmak üzere ülkelerinin barış sürecine katkılarıyla ilgili bildirimlerde bulunması bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçen hafta yaptığı açıklamada Türkiye’nin “görev gücünde” yer alacağını açıklamış ancak ayrıntı verilmemişti.
USG İÇİN BM KARARI GELİR Mİ?
Liderlerin zirvede ele alması beklenen bir diğer konu Trump’ın planı ve USG’nin oluşturulması süreçlerinin BM güvencesine alınması.
Fransa ve Mısır’ın BM Güvenlik Konseyi’nin Gazze’de oluşturulacak güce ilişkin bir karar alması gerektiğini düşünen ülkeler arasında. Bu adımın atılmasıyla hem planın uygulanması hem de uluslararası gücün konuşlandırılması BM ve uluslararası hukuk güvencesi kazanmış olacak.
BM Genel Sekreteri Guterres’in de bu yönde temaslar yaptığı kaydediliyor.
İsrail ise BM kararına karşı. BM’nin Gazze’de yer almasının ileride atabileceği adımları sınırlayacağından çekinen İsrail’in ABD’yi de bu yönde tutum takınmaya davet ediyor.
İSRAİL PLANI SABOTE EDER Mİ?
Trump planının taraflarca kabul edilmesine karşın özellikle bölge başkentlerinde en sık sorulan soru İsrail’in süreci sabote edip etmeyeceği.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, hafta sonu yaptığı açıklamalarda, İsrail’in geçmişte verdiği sözleri tutmadığını anımsatarak, süreci sabote etmesi ve yeniden soykırım politikalarına dönmesi durumunda en ağır sonuçlarla karşılaşacağı uyarısında bulundu. Erdoğan, İslam ülkelerine de İsrail’in anlaşmaya uyması konusunda baskı uygulama çağrısında da bulundu.
Mısır zirvesinde de İsrail’in ateşkesi ihlal etme ve yeniden askeri operasyonlarına başlamaması konusunda Trump’ın da devrede olması gerektiği mesajının verilmesi bekleniyor. Anlaşmaya göre Trump ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in aralarında olduğu bir kurulu, Gazze’nin yönetimi ve ateşkes sürecinin gözetiminden sorumlu olacak.
Trump’ın Mısır’daki zirvede ateşkes planının tam ve eksiksiz uygulanması konusunda net mesajlar vermesi bekleniyor.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM VİZYONU
Trump planının en çok eleştirilen yanlarından biri İsrail-Filistin sorununun kalıcı olarak geride bırakılması için iki devletli çözüm vizyonuna güçlü bir atıfta bulunmaması.
Planın 19. maddesinde, Filistinlilerin reform sürecini tamamlamaları ve koşulların tamamen yerine gelmesi durumunda Filistinlilerin kendi geleceklerini tayin etme ve devletleşme süreçlerinin gündeme gelebileceği yer alıyor.
Mısır zirvesine katılım gösterecek hem Avrupalı hem de İslam ülkelerinin hemen hepsinin iki devletli çözüm vizyonuna sahip çıkıyor olmaları zirve sırasında da bu konuyu öne çıkaracaklarını gösteriyor. Fransa ve Suudi Arabistan’ın Temmuz ayı sonunda BM’de düzenledikleri konferansta, iki devletli çözüm içeren plan kabul edilmiş, BM Genel Kurulu’nda yapılan oylamada da 142 ülke tarafından desteklenmişti.
Ateşkesin sağlanmasının ardından Gazze’nin yeniden yapılandırılması ve ekonomik hayatın kurulmaya başlanmasına paralel olarak iki devletli çözüm vizyonunun daha da güçlenmesi de öngörülüyor.
Kaynak: NTV