Kurum İçi İletişimde Sessiz Bir Ayrımcılık: Türkiye Üniversitelerinde Erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik bir sorun
Rapor, yalnızca bir durum tespiti değil, aynı zamanda yükseköğretimde eşitlik ilkesinin hayata geçirilmesine yönelik somut ve uygulanabilir öneriler de sunuyor.
Sistem var, erişim yok
Raporun değerlendirme bölümü, mevzuattaki ilerlemelere rağmen uygulamada ciddi boşluklar bulunduğuna dikkat çekiyor. 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun, YÖK’ün erişilebilirlik yönergeleri, BM Engelli Hakları Sözleşmesi gibi önemli hukuki düzenlemelere rağmen, birçok üniversite hâlâ erişilebilir dijital sistemler, erişilebilir belge formatları ya da kampüs içi yönlendirmelerde yeterli adımı atmış değil.
İşte tam da bu nedenle rapor, yalnızca problemi teşhis etmekle kalmıyor; çözüm yolunda güçlü ve uygulanabilir öneriler sunuyor.
Görme engelliler için eşit üniversite: 10 stratejik adım
1. Dijital sistemler gözden geçirilmeli
Üniversitelerin tüm dijital platformları — web siteleri, e-posta sistemleri, mobil uygulamalar — WCAG 2.1 erişilebilirlik standartlarına uygun hâle getirilmeli. Ekran okuyucularla uyum testleri yapılmalı, görme engelli kullanıcıya özel sesli yönlendirme sistemleri yaygınlaştırılmalı.
Tüm duyurular ve belgeler, sesli mesaj, erişilebilir PDF, büyük puntolu yazı gibi erişilebilir formatlarda sunulmalı. Fiziksel panolara alternatif olarak sesli bilgilendirme sistemleri ve Braille içerikler devreye alınmalı.
4. Engelli öğrenci birimleri güçlendirilmeli
5. Fiziksel mekânlar dönüştürülmeli
Ders notları, kitaplar ve sunumlar sesli ya da dijital erişilebilir formatta sunulmalı. Sınavlarda bireysel düzenlemeler yapılmalı, özel ders ve akademik destek sistemleri yaygınlaştırılmalı.
Görme engelli öğrencilerin sesini duyurabileceği danışma kurulları oluşturulmalı. Tüm fakültelerde bir “erişilebilirlik danışmanı” atanmalı.
YÖK ve ilgili otoriteler erişilebilirlik konusunda düzenli denetim yapmalı. Erişilebilirlik kriterlerini karşılamayan üniversiteler yaptırımla karşılaşmalı.
9. Sivil katılım ve toplumla işbirliği artırılmalı
10. Yeni teknolojiler kampüse entegre edilmeli
Son söz: Erişilebilirlik lüks değil, haktır
Dr. Mustafa Öztürk’ün yürüttüğü bu kapsamlı araştırma, yükseköğretim sistemine bir ayna tutmakla kalmıyor; üniversiteleri daha adil, erişilebilir ve kapsayıcı bir yapıya kavuşturmak için somut adımlar da öneriyor.
Kaynak: Yeni Safak – Aktüel
