İngiltere ordusuna mensup bir askerin Afganistan vatandaşlarının isimlerinin yer aldığı bir listeyi yanlışlıkla yanlış kişilere göndermesinin 100 bin Afganistanlının hayatını tehlikeye attığı ortaya çıktı. Sızıntının önünü almak ve olayın üzerini örtmek isteyen İngiltere hükümetleri bunun için 7 milyar sterlini gözden çıkardı.
The Times gazetesinin haberine göre, Şubat 2022 tarihinde yanlış kişilere e-posta yoluyla gönderilen bir veri seti, Taliban’ın bunu bir “ölüm listesi” olarak kullanabileceği endişelerini beraberinde getirdi.
E-postayı gönderen asker, esasında İngiltere’ye sığınma başvurularını doğrulamaya çalışıyordu. Sonunda yanlış ellere geçen bu veritabanında 33 bin kayıt vardı ve on binlerce Afganistan vatandaşının isimlerini içeriyordu. Zaman içinde el değiştiren verileri alan bir kişi, listeyi Facebook’ta yayınlama tehdidinde bulundu. Bunun ise 2021 yılında 20 yılın ardından ülkenin kontrolünü yeniden ele geçiren Taliban için bir “öldürme listesi” işlevi görebileceğinden endişe edildi.
Sızıntının önünü almak ve ayrıntıların kamuoyu ile paylaşılmasını durdurmak için “Rubific Operasyonu” isimli “çok gizli” bir operasyon başlatıldı. Yaşanan olaya müdahale etmek için halkın vergilerinden 7 milyar dolarlık kısım kullanıldı. Yapılan çalışmalar arasında barış döneminde gerçekleştirilen en büyük gizli tahliye operasyonu da vardı.
MAĞDURLARA UYARI YAPILMADI, BAKANLAR ÜSTÜNÜ ÖRTMEYE ÇALIŞTI
Bu tür bir kararın varlığının bile kamuoyuna duyurulmasını yasaklayan ve Eylül 2023’te yürürlüğe konulan “süper ihtiyati tedbir kararı”, The Times gazetesinin başını çektiği 2 yıl süren hukuk mücadelesinin ardından kaldırıldı.
Fakat daha sonra verilen geçici ihtiyati tedbir kararı, veritabanında tam olarak ne olduğuna dair hassas bilgilerin yayınlanmasını yasakladı. İngiltere hükümeti, sızdırılan listenin Afganistan vatandaşlarına olası bir risk oluşturmayı sürdürdüğünü savundu.
“Süper ihtiyati tedbir kararının” kaldırılması ise Savunma Bakanı John Healey’nin talimatını verdiği bağımsız bir incelemenin ardından geldi. Değerlendirmede Taliban’ın listedeki isimleri hedef alma niyetinin olduğuna dair ilk endişelerin azaldığı ifade edildi. İncelemede ayrıca ihtiyati tedbir kararının “veri setinin Taliban açısından değerini artırarak işleri daha da kötüleştirebileceği” ifade edildi.
Yaşanan bu sızıntıdan etkilenen dünya çapında 900 kadar kişinin İngiltere hükümetine açmaya hazırlandığı davanın ise en az 250 milyon sterline mâl olması bekleniyor. Habere göre, sızıntıdan etkilenenlerin çok büyük bir kısmı tehlikede oldukları konusunda uyarılmamış, bakanlar ise bu esnada olayın üstünü örtmeye çalışmıştı.
DAHA ÖNCE SATILARAK EL DEĞİŞTİRDİ
İngiltere Savunma Bakanlığı’na göre, Taliban’ın söz konusu verilere erişmesi durumunda bu 100 bin kadar Afganistan vatandaşının ölüm, işkence, gözdağı ya da taciz riski ile karşı karşıya kalabileceği anlamına geliyordu. Verilerin arasında e-posta adresleri ve telefon numaraları gibi hassas bilgilerin olduğu ifade edildi. İngiliz makamlarına göre, “100 bin Afgan” hesabı İngiltere’den sığınma isteyen kişilere ek olarak bazıları veri setinde ismen belirtilen aile üyelerinin de sayılmasıyla yapılmıştı.
İngiltere ve Pakistan’daki bazı kişilerin ise bugün hâlâ bu veritabanını elinde bulundurduğuna inanılıyor. Anlaşılabildiği kadarıyla, liste, en az bir kez çok büyük bir meblağ karşılığında satılmıştı.
Listedeki bazı kişilerin İngiltere askerlerinin yanında hizmet verdiği, Afganistan’daki savaşta hayatlarını riske atmış olan insanlar olduğu belirtildi. Pek çok başka kişinin durumunun ise bu olmadığı ifade edilse de bu kişiler de “Afgan Yeniden Yerleştirme ve Yardım Politikası” (Arap) kapsamında İngiltere’ye gitmek için başvuru yapmış isimlerdi.
18 BİN 500 AFGAN İNGİLTERE’YE GETİRİLDİ
Maliye Bakanı Rachel Reeves, Ekim 2024’te, Muhafazakar Parti hükümetinin iktidarda olduğu dönemde gizli bir plana imza attı. Bu plan, sızıntıdan etkilenen 25 bin kişinin İngiltere’ye getirilmesi için 5 senede 7 milyar sterlin harcanmasını öngörüyordu. Bu politika, haziran ayında 42 bin 500’ü aşkın kişiyi İngiltere’ye getirecek şekilde genişletildi.
Sızdırılan belgelerdeki 18 bin 500 Afganistan vatandaşı ise halihazırda İngiltere’ye getirilerek otellere ve askeri üslere yerleştirilmiş durumda.
İngiltere Savunma Bakanı Healey, yapılan değerlendirmenin ardından, “daha önce intikam riski altında olduğu değerlendirilen insanların kalanının getirilmesini” öngören gizli Afgan Müdahale Rotası (ARR) planını rafa kaldırdı.
Öte yandan, halihazırda davet mektuplarını almış olan 5 bin 400 Afgan, gelecek haftalarda İngiltere’ye getirilecek ve ülkeye getirilen Afgan sayısı 23 bin 900’e yükselecek. Etkilenen diğer Afganlar ise geride bırakılacak.
İngiltere Savunma Bakanlığı, sızıntıdan etkilenen 6 bin 900 kişi için ihlalin maliyetinin belirtilmeyen bir süre zarfında 850 milyon sterlin olduğunu, çünkü vakaların incelenmesinin ardından geri kalan Afganların mevcut “Arap” programı kapsamında uygun bulunduğunu açıkladı.
Pazartesi günü geç saatlerde açıklanan Savunma Bakanlığı rakamları, üç Afgan programının, birlikte ele alındığında vergi mükelleflerine 6 milyar sterline mâl olacağını, bunun başlangıçta öngörülenden daha az olduğunu ve bunun 2,7 milyar sterlininin harcandığını gösterdi.
Kaynak: NTV
