Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi, pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker
Türkiye Yeşilay Cemiyeti’nin öncülüğünde düzenlenen 6. Küresel Davranışsal Bağımlılıklar Kongresi, İstanbul’da uluslararası katılımla gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın da katıldığı kongrede; bağımlılıkların önlenmesi, tedavisi ve rehabilitasyonu konularında güncel bilimsel çalışmalar tartışıldı. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi, pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, yeni yazısında kongredeki dikkat çeken konuları ele aldı.
Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi, pladis ve GODIVA Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, Türkiye Yeşilay Cemiyeti 6. Küresel Davranışsal Bağımlılıklar Kongresi’nde konuşulan dikkat çeken konu başlıklarını okurlarıyla paylaştı.
“Yapay zeka destekli sistemler, erken tespit ve önleme stratejilerinde etkin biçimde kullanılmalı”
İşte, Murat Ülker’in ‘Erken teşhis bağımlılığı önler’ başlıklı yazısı;
-
Davranışsal bağımlılıklar, dijital teknoloji, oyun, kumar aslında kimyasal bağımlılıklar kadar yıkıcı olabiliyor.
Bağımlılık kişisel özgürlük kisvesiyle meşrulaştırılıyor. Oysa toplumsal sorumluluk ve huzur öncelikliolmalıdır.
Kumar bağımlılığı, son yıllarda madde bağımlılığını geride bıraktı. Billboard ve metrobüs ekranlarında dijital ve kolay erişilebilir kumarın reklamları yaygınlaşmış. Bu konuda yasal adımlar atılmalıdır.
Türkiye, davranışsal bağımlılıklarla mücadelede öncüçalışmalara imza atıyor; Uluslararası Yeşilay Federasyonuna Bağlı 65 ülke Yeşilay’ında bu konuda faaliyet gösteriliyor.
Prof. Dr. Mücahit Öztürk – Mütevelli Heyeti Başkanı
-
Bağımlılıklar, aile birliğini ve ruh sağlığını tehdit ediyor.
Aşırı sosyal medya kullanımında analitik beceri ve hafıza zayıflaması, uyku bozuklukları görülüyor.
Mücadele ailede başlar:
“Çaresi teknolojiden kaçış değil, bağ kurmaktır.”
Dr. Cevdet Yılmaz – Cumhurbaşkanı Yardımcısı
-
Bağımlılık tanımı genişliyor:
DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı) ile davranışsal bağımlılıklar resmen tanımlandı.
ABCD çalışması:
Artık yüksek ekran süresi, düşük bilişsel performans ve psikopatoloji ile ilişkilendiriliyor.
Sosyal medya bağımlılığı kızlarda, oyun bağımlılığı erkeklerdedaha yaygındır.
Loot boxsistemleri oyun-kumar sınırını bulanıklaştırıyor. Bu ciddi tehlikedir.
CBT (Bilişsel Davranışçı Terapi) en etkili terapi, fakat oyun/kumar bağımlılıkları için nöromodülasyonumut vadediyor.
CBT (Cognitive Behavioral Therapy – Bilişsel Davranışçı Terapi), bireyin düşünce, duygu ve davranışları arasındaki ilişkileri anlaması ve değiştirmesi üzerine kurulu bilimsel bir psikoterapi yöntemidir. Bağımlılıkla ilişkisi oldukça güçlüdür ve dünya genelinde bağımlılık tedavisinde en çok kullanılan ve en etkili yöntemlerden biri olarak kabul edilir.
Toplum, sağlık sistemi ve endüstri düzeyinde çok katmanlı müdahale gerekiyor.
-
Z kuşağı, diğer kuşaklara göre daha az madde ama daha fazla dijital bağımlılık gösteriyor.
Riskli davranışlar:
Ghosting yani ani ortadan kaybolma, phubbing yani telefon bağımlılığı, hikikomori yani aşırı izolasyon, siber zorbalık ve benzeri dijital fenomenler yaygınlaşıyor.
Bağ kuramları:
Sosyal kontrol ve öğrenme teorileri bağımlılık risklerini açıklıyor.
Z kuşağı için önleyici stratejiler, dijital gerçekliklere ve psikolojik hassasiyetlere uygun olmalıdır.
Dr. Norharlina Bahar – Malezya
-
Erikson ve Bowlby kuramları ışığında dijital medyanın gelişimsel risklerini tartıştı.
Erken yaşta ekrana maruz kalmak duygusal gelişim ve bağlanma sorunlarına yol açıyor.
Sürekli dopamin tetiklenmesi ise dürtüsellik ve bağımlılık döngüsü yaratıyor.
Technoference: Ebeveynlerin ekran kullanımı çocukla duygusal teması kesintiye uğratıyor.
Prof. Dr. David C. Hodgins
Doç. Dr. Nicole Avena
Prof. Dr. Emmanuel Kuntsche
-
AI modelleri, alkol ve sigara içeriklerini dijital medyada tespit etmede kullanılabiliyor.
Zero-Shot Learningve In-Context Learninggibi yeni teknikler, etiketli veriye ihtiyaç duymadan analiz imkanı sunuyor.
LLaVAgibi multimodal modeller, görsel + metin verilerini entegre ederek yüksek doğruluk sağlıyor.
Bu sistemlerin toplum sağlığı için erken uyarı mekanizmalarına dönüştürülmesi öneriliyor.