Sözlükte “aklen veya bedenen zayıf olmak, bilmemek; bozmak, iki şeyi birbirinden ayırıp dağıtmak” gibi anlamlara gelen fesih (fesh), bir akdin veya hukukî bağın iradî olarak ortadan kaldırılmasını ifade eder.
Fesih kelimesi veya türevleri Kur’an’da geçmez. Hadislerde, hac niyetiyle ihrama girmişken bundan vazgeçilip umreye niyet edilmesi anlamında haccın umreyle feshedilmesinden söz edilirken fesih sözlük mânasında kullanılmıştır. Feshin terim anlamını kazanması ileriki dönemlerde İslâm hukuk doktrininin oluşmasıyla başlamıştır.
Klasik dönem İslâm hukukçuları feshi “akid bağının çözülmesi” olarak tanımlamakla birlikte fıkıh literatüründe fesih, bir akdin veya hukukî işlemin, borç ilişkisini tabii olarak sona erdiren îfâ, ibrâ, takas, yenileme, zaman aşımı gibi sebepler dışında her ne şekilde olursa olsun iki veya tek taraflı iradeyle yahut yargı hükmüyle ortadan kaldırılmasını, sona erdirilmesini veya geri alınmasını kapsayacak şekilde geniş fakat fazla düzenli olmayan bir çerçeveye sahiptir. Bu sebeple feshin yanı sıra günümüz hukuk biliminde rücû, iptal, geri alma, cayma tabir edilen ve birbiriyle yakın ilişki içinde bulunan diğer kavramların da İslâm hukukunda genelde fesih kavramı ile karşılandığı söylenebilir. Bu bağlamda fesih, hukukî varlık kazanmış bir akid veya hukukî işlemin taraflarca yahut yargıç tarafından geriye dönüşlü veya dönüşsüz olarak bozulmasını, infisâh ise böyle bir bozma iradesi yahut beyanı gerekmeksizin kendiliğinden sona ermesini ifade eder.
ANLAMI DEĞİŞEBİLİR
Hukuk, ticaret ve günlük dilde sıkça kullanılır ama anlamı bağlama göre biraz değişebilir:
Hukuki anlamda fesih: Bir sözleşmenin ya da hukuki ilişkinin taraflardan biri ya da her ikisi tarafından sona erdirilmesidir. Örneğin, bir kira sözleşmesinin feshi, iş sözleşmesinin feshi gibi.
İş hukuku açısından fesih: İşverenin ya da çalışanın iş akdini sona erdirmesi anlamına gelir. İşten çıkarılma ya da istifa da birer fesih türüdür.
Genel kullanımda fesih: Herhangi bir anlaşmanın ya da ilişkinin iptali anlamına gelir. Örneğin, “derneğin üyeliği feshedildi” denir.
Kaynak NTV
